Wszyscy potrzebujemy innych ludzi do szczęścia. Dobrze jest również korzystać z mądrych rad. Problem jednak pojawia się wtedy, gdy ktoś czuje się zależny od drugiej osoby i nie potrafi podejmować samodzielnych decyzji, a do tego unika odpowiedzialności za swoje życie. W takiej sytuacji mamy do czynienia z osobą zależną. Dowiedz się, czym jest osobowość zależna i czy można się uwolnić od poczucia bezradności.
Czym charakteryzuje się zaburzenie osobowości zależnej?
Osobowość zależna jest lękowym zaburzeniem psychicznym, które dotyka około 3% populacji na świecie. Częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Chorzy czują się zależni od innych i nie potrafią podejmować samodzielnych decyzji. Są zależni emocjonalnie od innych ludzi. Postrzegają siebie jako bezradnych, nieudolnych i poszukują kogoś, kto się nimi zaopiekuje. Rzadko wyrażają odmienne zdanie w obawie przed utratą wsparcia. Temu zaburzeniu często również towarzyszą objawy somatyczne. Z obawy przed utratą osoby, od której są zależne, mogą nawet zgadzać się na przemoc fizyczną, słowną lub seksualną. Związek jest dla nich źródłem wsparcia i opieki. Nie wyobrażają sobie bez niego życia. Jeśli tylko pojawia się wizja jego zakończenia, natychmiast poszukują nowej relacji. Są przekonane, że nie poradziłyby sobie same w życiu codziennym i unikają trudnych sytuacji.
Ludzie z osobowością zależną mają niskie poczucie własnej wartości, ale zazwyczaj są mili i lubiani. Unikają nawet uzasadnionej złości, bo boją się, że mogliby stracić czyjąś aprobatę. Mają w sobie duże pokłady bezwarunkowej miłości i są wyczuleni na pomoc innym. Kierują się w życiu empatią, są ulegli, tolerancyjni i łagodni. Osoby o stylu oddanym sprawiają wrażenie, że żyją dla innych.
Osobowość zależna test
Każdy z nas czasem potrzebuje skorzystać z porad innych osób. Lubimy też być otaczani opieką i przebywać w miłym towarzystwie. Samotność nikomu nie wychodzi na dobre, a zdrowy człowiek potrzebuje do szczęścia satysfakcjonujących relacji z innymi. Jak więc odróżnić zwykłą potrzebę bycia z innymi w bliskich relacjach od zaburzenia osobowości? Wystarczy wykonać prosty test. Aby przekonać się, czy masz objawy osobowości zależnej, odpowiedz szczerze na poniższe pytania:
- Czy podejmowanie codziennych decyzji sprawia mi trudność?
- Czy odczuwam potrzebę, by inni się mną opiekowali?
- Czy uważam się za bezbronną osobę?
- Czy odczuwam lęk przed odrzuceniem i/lub samotnością?
- Czy będąc w związku, często ustępuję i rezygnuję z własnych potrzeb?
- Czy odczuwam przygnębienie w chwilach, gdy jestem sam/sama?
- Czy unikam odpowiedzialnych zadań?
- Czy potrzebuję rad innych osób, aby podejmować decyzje?
- Czy toleruję złe traktowanie przez innych z obawy przed byciem samotnym?
- Czy natychmiast szukam nowego partnera, gdy kończy się związek?
Jeśli na większość z tych pytań twoja odpowiedź jest twierdząca, warto udać się na konsultacje z psychologiem. Przeprowadzi on szczegółowy wywiad, aby ustalić, czy masz objawy osobowości zależnej.
Osoba zależna – kryteria diagnostyczne
Testy osobowości mogą być pomocne, aby ustalić jakim typem osobowości jesteś, ale diagnozę powinien wystawić doświadczony lekarz. Robi to na podstawie wywiadu i obserwacji pacjenta.
Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 na diagnozę osobowości zależnej muszą się składać co najmniej trzy objawy spośród wymienionych poniżej:
- niezdolność do podejmowania samodzielnych decyzji,
- poczucie bezradności,
- brak wiary we własne możliwości,
- ciągły lęk przed utratą osoby, od której się zależy,
- brak jakichkolwiek wymagań co do osoby, od której jest się zależnym,
- natychmiastowe poszukiwanie nowych znajomości w sytuacji utraty, a nawet samej wizji utraty poprzednich,
- chęć przypodobania się innym za wszelką cenę,
- nieumiejętność wyrażania swojego niezadowolenia w stosunku do osoby, od której się zależy w obawie przed utratą jej aprobaty,
- brak dbałości o własne potrzeby w relacjach z innymi,
- nieumiejętność podejmowania decyzji bez rad innych,
- zgoda na wyręczanie przez innych w zakresie podejmowania nawet bardzo osobistych decyzji.
Największą obawą osób z osobowością zależną jest rozpad związku i wizja bycia samotnym oraz podejmowania samodzielnych decyzji. Nawet w pracy zawodowej unikają samodzielności. Nie przejawiają inicjatywy nie z powodu braku motywacji, ale z powodu braku pewności siebie. Zaburzeniom osobowości typu zależnego często towarzyszy ciągłe uczucie zmęczenia, zaburzenia lękowe czy stany depresyjne.
Jakie są przyczyny osobowości zależnej? Psychologowie wyjaśniają przyczyny zaburzenia.
W rozwoju człowieka istnieją różne stopnie zależności od innych. Normalne jest, że niemowlę jest całkowicie bezradne i potrzebuje przynajmniej jednego opiekuna, aby przeżyć. Małe dzieci stają się z każdym dniem coraz bardziej samodzielne, ale wykonywanie codziennych czynności może im sprawiać trudność i potrzebują do tego pomocy dorosłych. Młodzież dąży już do całkowitej autonomii, co może nawet przejawiać się w okresowym buncie. Zdrowa fizycznie i psychicznie osoba dorosła powinna być już w pełni samodzielna. Jeśli jest inaczej, może to świadczyć o zaburzeniach osobowości zależnej.
W przypadku większości problemów, aby znaleźć skuteczne rozwiązanie, trzeba najpierw dotrzeć do przyczyny. Usuwając przyczynę, można pozbyć się na trwałe problemu. Tak samo jest w przypadku chorób i zaburzeń psychicznych.
Psychologowie wskazują na dwie główne przyczyny rozwoju osobowości zależnej:
- Czynniki biologiczne.
- Wpływ wychowania rodziców.
Osobowości typu zależnego zazwyczaj mają biologiczny, wrodzony temperament, który cechuje się m.in. niską samooceną i skłonnością do pesymizmu. Ta choroba może się również rozwinąć na skutek metod wychowania, które osłabiają poczucie własnej wartości. Nadopiekuńczość, nadmierna troskliwość i kontrola rodziców może hamować dziecko w dążeniu do samodzielności. Bezustanna kontrola i brak przyzwolenia na uczenie się na własnych błędach odbierają chęć do własnej eksploracji świata.
Leczenie zaburzeń osobowości. Czy psychoterapia jest jedyną metodą leczenia?
Trzeba zacząć od tego, że osoba zależna rzadko kiedy sama zgłasza się po pomoc. Dzieje się tak, ponieważ zwykle oczekuje ona, że to inni powinni się zmienić i nie widzi konieczności dostosowania swojego zachowania do ogólnie przyjętych norm społecznych. Jeśli już udaje się do psychologa to zazwyczaj w sytuacji, gdy straciła osobę wspierającą lub zależność staje się zbyt trudna.
Podstawową metodą leczenia osobowości zależnej jest psychoterapia. Osoby z zależnym typem zaburzeń mogą nauczyć się tworzyć zrównoważone relacje. Terapia ma na celu odzyskanie wiary w swoje możliwości i wzmocnienie niezależności.
Leki psychotropowe podaje się tylko w porozumieniu z lekarzem. Nie leczą one samego zaburzenia. Można je zastosować w przypadku, gdy pojawiają się objawy depresyjne lub lękowe.
Powiązane:
- Czy dotyczy cię problem zaburzenia osobowości? Test psychologiczny pomoże ci to sprawdzić!
- Czym jest osobowość unikająca? Kryteria diagnostyczne osobowości lękliwej. Czy terapia tego zaburzenia osobowości przynosi efekty?
- Antyspołeczne zaburzenie osobowości, czyli osobowość dyssocjalna. Jakie są objawy osobowości antyspołecznej?
- Osobowość borderline, czyli osobowość z pogranicza. Czy da się leczyć osobowość chwiejną emocjonalnie?
- Osobowość schizoidalna – diagnozowanie. Poznaj objawy i leczenie tego zaburzenia osobowości! Czy psychoterapia może wyleczyć schizoidalne zaburzenia osobowości?
- Osobowość neurotyczna, czyli życie w ciągłym strachu, niepokoju i frustracji. Czy można skutecznie leczyć takie zaburzenie osobowości zwane neurotyzmem?
