W dobie popularności pracy zdalnej coraz więcej osób ma problem z jasnym rozgraniczeniem czasu wolnego i poświęcanego obowiązkom zawodowym. Jeśli podejrzewasz, że pracoholizm może dotyczyć bliskiej ci osoby albo ciebie, sprawdź, jakie są jego objawy oraz gdzie możesz uzyskać pomoc.
Pracoholizm – czym jest?
Praca stanowi dużą wartość w życiu wielu ludzi. Choć nie ma nic w tym złego, nadmierne zaangażowanie w życie zawodowe może skutkować pracoholizmem – zaburzeniem, którego nie należy bagatelizować.
Pojęcie pracoholizmu zostało stworzone w 1971 roku przez Wayne’a Oatesa, psychologa religii. Przypadłość traktowana jest jako nałóg równy innym uzależnieniom. Pracoholizm charakteryzuje się nieodpowiednią równowagą pomiędzy pracą a życiem prywatnym oraz mentalnym przymusem wykonywania pracy. Obowiązki zawodowe stają się wartością nadrzędną wobec pozostałych, takich jak:
- odpoczynek;
- zdrowie psychiczne i fizyczne;
- relacje międzyludzkie.
Pomimo tego, że uzależnienie od pracy jest szeroko rozpoznawanym i popartym naukowo zaburzeniem, nie jest ono uwzględniane jako jednostka diagnostyczna DSM-V lub ICD-10. Jedną z przyczyn jest problem z przypisaniem konkretnych kryteriów rozpoznawania. Nie oznacza to jednak, że nadmierne zaangażowanie w pracę nie jest kłopotliwe.
Pracoholizm to niezdrowe uzależnienie od pracy, które może prowadzić do negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego osoby dotkniętej tym zjawiskiem. Osoby cierpiące na pracoholizm często zaniedbują życie prywatne, rodzinę czy relacje społeczne na rzecz nieustannej pracy, co prowadzi do wypalenia zawodowego oraz ogólnego pogorszenia jakości życia – podkreślają komentatorzy z portalu magazynprzedsiebiorcy.pl
Przyczyny pracoholizmu
Przyczyn uzależnienia od pracy można szukać zarówno w czynnikach środowiskowych, jak i osobowościowych, czyli wynikających z charakteru danej osoby. Kompulsywne poczucie przymusu pracy najczęściej pojawia się u osób ze skłonnością do perfekcjonizmu, które mogą szukać w obowiązkach zawodowych sposobu na podbudowanie poczucia własnej wartości. Szczególnie narażone są również osoby pracujące w zawodach wymagających rywalizacji ze współpracownikami i nastawionych na szybkie wyniki.
Duże znaczenie mają oczywiście czynniki społeczno-kulturowe. Wiele osób cierpiących na pracoholizm zostało ukształtowanych w przekonaniu, że wyłącznie ciężka praca może być powodem satysfakcji z samego siebie. Jednocześnie, świetna kariera powinna być nadrzędnym celem. Wewnętrzny przymus pracy ponad własne chęci lub możliwości może wynikać też z presji w środowisku pracy.
Pracoholizm a karoshi
Pracoholizm jest niestety nadal postrzegany jako problem akceptowalny społecznie, czasem będący nawet powodem dumy. W Japonii istnieje nawet termin karoshi, oznaczający śmierć z przepracowania. Najczęstszymi bezpośrednimi przyczynami karoshi są:
- zawał serca;
- udar związany ze stresem;
- wygłodzenie.
Presja i stres często prowadzą również do samobójstw.
Kim jest pracoholik? Rodzaje pracoholizmu
Terapia uzależnień behawioralnych najczęściej opiera się na typologii opracowanej w 1997 roku przez K.S. Scotta. Wskazuje ona na osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, określane typem:
- pracoholika kompulsywnego;
- pracoholika perfekcjonisty;
- pracoholika ambitnego – jego nadrzędnym celem jest jak najszybsze dążenie do sukcesu.
Badania dzielą typy również na:
- pracoholików entuzjastycznych – osoby, które lubią swoją pracę;
- pracoholików nieentuzjastycznych – osoby, które nie lubią swojej pracy.
Okazuje się, że również praca, która daje dużo satysfakcji, może być rodzajem uzależnienia, jeśli dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy sferami życia prywatnego i życia zawodowego. Czas pracy nie powinien być równy ilości czasu poświęconego na życie rodzinne, towarzyskie bądź wypoczynek.
Częstym przypadkiem jest pracoholizm będący rodzajem eskapizmu. W tym przypadku bardzo satysfakcjonująca praca staje się miejscem ucieczki od innych problemów w życiu.
Jak rozpoznać uzależnienie od pracy?
Nie jesteś w stanie zrelaksować się w domu i bierzesz kolejne nadgodziny, aby nadążyć z projektami? A może martwisz się o bliską ci osobę? Sprawdź, jakie są najczęstsze objawy pracoholizmu.
Objawy pracoholizmu
Psycholodzy wyróżniają cechy takie jak:
- nagminne zostawanie w pracy po godzinach;
- zabieranie zajęć roboczych do domu;
- stawianie spraw zawodowych ponad prywatne;
- lęk przed utratą zajmowanej pozycji;
- stres.
Powyższym często towarzyszą tzw. objawy somatyczne. Pracoholik może skarżyć się na:
- bóle brzucha;
- nawracające migreny;
- problemy ze snem.
Ich negatywne skutki mogą prowadzić w skrajnych przypadkach do związanych ze stresem chorób wrzodowych, zawału czy śmierci z przepracowania.
Pracoholizm – ważne pytania
Aby rozpoznać problem, spróbuj zadać sobie pytania o to, czy:
- często odczuwasz przymus wykonywania pracy;
- trudność sprawia ci kontrolowanie czasu poświęconego na pracę;
- często zaniedbujesz swoje życie prywatne, pasje czy zainteresowania;
- masz problemy ze snem lub zrelaksowaniem się;
- myśli o pracy wywołują u ciebie niepokój?
Twierdząca odpowiedź na przynajmniej trzy z powyższych pytań może świadczyć o pracoholizmie, wskazując na problemy w życiu zawodowym. Pamiętaj jednak, że tego typu test nie zastępuje profesjonalnej diagnozy.
Co ciekawe, uzależnienie od pracy najczęściej rozpoznawane jest… podczas urlopu. Pracoholik rzadko jest w stanie cieszyć się czasem wolnym ze względu na brak uczucia spełnienia bądź uporczywe myśli o obowiązkach zawodowych. Jest więc mniej zadowolony z życia i często rezygnuje z czasu poświęconego na własne pasje.
Skutki pracoholizmu
Stres związany z uzależnieniem mogą potęgować problemy relacyjne. Pracoholik, który nie ma równowagi pomiędzy sferami życia prywatnego i życia zawodowego, często nie ma siły bądź czasu na pielęgnowanie relacji międzyludzkich.
Paradoksalnie, skutkiem pracoholizmu jest również… spadek efektywności. Przemęczony fizycznie lub psychicznie pracoholik jest statystycznie częściej oceniany negatywnie pod kątem jakości pracy. Niechęć do delegowania obowiązków czy perfekcjonistyczne skupienie się na szczegółach może skutkować opóźnieniem w wykonywaniu zadań.
Jak leczyć i zapobiegać pracoholizmowi?
Jak pozbyć się uporczywych myśli o pracy? Ważnym krokiem jest rozpoznanie genezy stresu, czyli tego, czy wynika on z:
- perfekcjonizmu;
- problemów z postrzeganiem własnej wartości;
- toksycznego środowiska pracy.
Na samym początku spróbuj wprowadzić pozytywne zmiany, takie jak:
- odpowiednie delegowanie obowiązków;
- monitorowanie rzeczywistego czasu spędzonego w biurze;
- niezabieranie pracy do domu.
Być może to czas na urlop lub weekendowy wypoczynek za miastem z przyjaciółmi?
Terapia jako metoda leczenia pracoholizmu
Pomocna może okazać się psychoterapia, podczas której wspólnie ze specjalistą znajdziesz przyczyny niepożądanych zachowań, skupiając się na minimalizacji zaburzeń lękowych. Jeśli problem dotyczy bliskiej ci osoby, pamiętaj, że może nie być ona świadoma swojego problemu.
Osoba uzależniona od pracy może zostać skierowana zarówno na terapię indywidualną, jak i grupową. Terapia indywidualna pomoże skupić się na przyczynach i metodach radzenia sobie z nimi. Zaletą spotkań grupowych jest za to rozpoznanie, że nie jesteś jedyną osobą borykającą się z tym problemem.
Właściwie zrealizowana terapia jest najlepszym sposobem na uporanie się z problemem pracoholizmu. Prowadzona jest głównie w nurcie poznawczo-behawioralnym, ukierunkowanym na umiejętność samoregulacji emocji oraz tworzenie odpowiednich mechanizmów adaptacyjnych. Teorie te są spójne z metodami leczenia innych niż pracoholizm uzależnień. Psychoterapeuta może naprowadzić pracoholika na poznanie mechanizmów powstania uzależnienia oraz zdrowych strategii zaspokajania swoich potrzeb.
Wiesz już, czym jest pracoholizm. Definicja tego pojęcia wydaje się niegroźna w porównaniu do innych nałogów. Niemniej, pracoholizm to uzależnienie, które może powodować m.in. kłopoty interpersonalne, obsesyjne nawyki czy utratę kontroli nad swoim zachowaniem. Warto je zdiagnozować i poznać sposoby leczenia.
Powiązane:
- Kiedy masturbacja staje się nałogiem. Uzależnienie od masturbacji – objawy i skutki nałogowego onanizmu
- Uzależnienie od gier komputerowych. Jak rozpoznać uzależnienie od komputera i gier? Jakie są objawy uzależnienia od gier?
- Objawy seksoholizmu? Test na uzależnienie od seksu pomoże rozpoznać seksoholika
- Uzależnienie od internetu u dzieci i nastolatków. Czym jest siecioholizm, kiedy potrzebna jest terapia?
- Fonoholizm, czyli uzależnienie od telefonu. Nadużywanie telefonu to nałóg – poznaj objawy uzależnienia od smartfona
- Uzależnienie od pornografii – częste korzystanie z pornografii to nałóg. Leczenie uzależnienia od pornografii z pomocą seksuologa
