Psychopatia – przyczyny osobowości dyssocjalnej
Nie ma jednej konkretnej przyczyny dyssocjalnego zaburzenia osobowości. Specjaliści wyróżniają podłoże socjologiczne oraz fizjologiczne. Emocjonalne rozstrojenie może mieć swoje korzenie w dzieciństwie, gdzie nie było poczucia bezpieczeństwa, chaos, rozpad rodziny czy inne traumatyczne przeżycia, takie jak molestowanie czy przemoc. Psychologia wskazuje również, że osoby mające dyssocjalne zaburzenia osobowości mogą mieć biologiczne uwarunkowania tych zaburzeń, na przykład nieprawidłowości w obrębie płatów czołowych, czy specyficzne upośledzenie funkcji przetwarzania mowy. Głównym problemem jest jednak dysfunkcyjna socjalizacja od najmłodszych lat, zarówno w rodzinie, jak i w grupie rówieśniczej. Dziecko pozostające bez wsparcia, dystansuje się, zaczyna mieć lęki, przeraża je otoczenie, przez co wykształca w sobie antyspołeczną postawę. Może to skutkować nabyciem cech psychopatycznych i zaburzeń psychicznych, dlatego tak istotne jest, aby dzieci w przedszkolach i szkołach miały do dyspozycji zaufanego pedagoga lub psychologa, który będzie do ich dyspozycji w trudnych momentach życia. Psychika nieletnich jest krucha, dlatego ważna jest dla nich empatia, zrozumienie i bezpieczeństwo. Opiekunowie powinni zwracać uwagę na potrzeby wychowanków i obserwować czy nie ma u nich objawów osobowości antyspołecznej.
Po czym poznać psychopatę? Zaburzenie osobowości, cechy psychopaty
Biorąc pod uwagę często pojawiający się w mass mediach obraz psychopaty, kojarzy się on nam z osobą czarującą, inteligentną, wzbudzającą sympatię i niewzbudzającą żadnych podejrzeń. Jak jest naprawdę? Po czym poznać czy dana osoba ma zaburzenia psychopatyczne? W 1980r. dr Robert Hare opracował skalę skłonności psychopatycznych, na której podstawie można wyróżnić cztery wymiary psychopatii:
- Antyspołeczny – przejawia się zachowaniami przestępczymi już w młodym wieku oraz problemami z zachowaniem i kontrolą.
- Behawioralny – człowiek jest wówczas impulsywny, szybko się nudzi, nie poczuwa się do odpowiedzialności w żadnym aspekcie, nie potrafi zaplanować celów długoterminowych.
- Interpersonalny – pierwsze wrażenie to wysokie poczucie własnej wartości i urokliwość, aczkolwiek ma duże skłonności do manipulacji i patologicznych kłamstw. Swoim zachowaniem wzbudza sympatię i przyciąga jak magnez, jest to jednak wynik inteligentnej manipulacji.
- Afektywny – brak empatii, poczucia odpowiedzialności, wyrzutów sumienia.
Skalę Roberta Hare’a stosuje się przeprowadzając test, który jest formą wywiadu i obejmuje 20. kryteriów ocenianych w skali 0-2 pkt. Psychopatia jest zdiagnozowana wówczas, gdy pacjent otrzyma minimum 30 punktów, należy wtedy rozpocząć psychoterapię. Wynik poniżej tego progu oceniany jest jako norma. Aby uzyskać prawidłową diagnozę stosuje się także Inwentarz Osobowości Psychopatycznej oraz Skalę Kompleksowej Oceny Osobowości Psychopatycznej. Psychiatrzy mają więc wachlarz możliwości, aczkolwiek nawet zastosowanie wszystkich metod pomiaru może nie dać jednoznacznej i pewnej diagnozy. Jest to temat tak rozbudowany i skomplikowany, że trudno od razu bezbłędnie ocenić z jakim problemem boryka się dany pacjent.
Antyspołeczny, agresywny, bez poczucia winy. Czy to osobowość psychopatyczna?
Na pierwszy rzut oka trudno stwierdzić czy ktoś ma skłonności psychopatyczne, czy też nie. W dużej mierze są to osoby lubiane, pełne charyzmy, przez co doskonale maskują się ze swoimi deficytami w sferze emocjonalnej. Tak naprawdę są to ludzie, którzy lekceważą normy społeczne, dążą do celu po trupach, nie przejawiają żadnej empatii czy poczucia winy, potrafią doskonale manipulować, a przestępstwa nie stanowią dla nich żadnego problemu. Psychopata to osoba ze skłonnościami do zachowań agresywnych, lekceważąca negatywne skutki swoich działań, przyciągająca uwagę do swojego powierzchownego uroku osobistego. Ludzie z osobowością dyssocjalną są bardzo inteligentni, zwracają uwagę na detale, praktycznie nie odczuwają lęku i potrafią za każdym razem zracjonalizować i usprawiedliwić swoje zachowanie. Czy zatem łatwo jest zdiagnozować to schorzenie? Psychiatria ma nie lada zadanie w takich przypadkach, ponieważ każdy przypadek jest inny i nie jest proste postawić odpowiednią diagnozę w przypadku osób z zaburzeniami osobowości. Nawet analizując pewne cechy pacjenta i biorąc pod uwagę wszystkie kryteria psychopatii, to nie można jednoznacznie i z pełnym przekonaniem stwierdzić zaburzenia osobowości typu dyssocjalnego. Wymaga to wielu badań, obserwacji, psychoterapii, wywiadów środowiskowych i przede wszystkim wiedzy na temat tego schorzenia.
Psychopatyczne zaburzenia osobowości – leczenie osobowości dyssocjalnej
Czy jest szansa na wylecenie psychopatii? Można to zrobić psychoterapią, czy trzeba zdecydować się na oddział psychiatryczny? Na pytania dotyczące leczenia tego schorzenia trudno jest odpowiedzieć jednoznacznie. Niewątpliwie jest to proces trudny i długotrwały, ponieważ zazwyczaj pacjent nie widzi potrzeby leczenia, gdyż w jego mniemaniu takie problemy nie mają miejsca. Jeżeli jednak osoba ta podejmie decyzje o leczeniu, to poprzez psychoterapię jest możliwość złagodzenia impulsywności, zmniejszenia zachowań antyspołecznych, analizowania swojego zachowania i resocjalizacji. Niestety w obecnych realiach takie leczenie nie przynosi dużych efektów, ponieważ osoby z osobowością dyssocjalną bardzo oporne na metody terapii, krytykę i niechętne do współpracy. Metody psychoterapeutyczne przynoszą oczekiwane skutki wtedy, gdy pacjent chętnie wprowadza zmiany, niestety na siłę nie da się wyleczyć nikogo.
Czy jestem w związku z psychopatą? Osoby o cechach psychopatycznych w relacjach z partnerem/partnerką
Osoby z osobowością dyssocjalną wchodzą w bliskie relacje z innymi mimo swoich zaburzeń w sferze emocjonalnej. Dlaczego? Głównie po to, aby czerpać korzyści z takiego związku. Na początku nie przejawiają agresji, impulsywności, czy innych patologii, ponieważ są świetnymi aktorami. Przyciągają swą osobowością, poczuciem humoru, inteligencją, urokiem, a dopiero później przedstawiają swoje prawdziwe oblicze. Wszystkie te cudowne rzeczy robią interesownie, omamiają swą ofiarę, ponieważ bez problemu manipulują innymi. Co zrobić, jeśli uświadomimy sobie, że żyjemy z psychopatą? Najlepszym rozwiązaniem jest jak najszybsze zakończenie relacji, ponieważ szanse na poprawę są znikome, a im dłużej trwamy w toksycznej relacji, tym trudniej jest się z niej uwolnić. Osoby z takimi zaburzeniami osobowości nie zdają sobie sprawy ze swojego postępowania, zawsze potrafią się usprawiedliwić i nie zważają na uczucia drugiej osoby. Liczy się tylko ich decyzja i ich korzyści. Takie osoby nie potrafią poprawnie funkcjonować same ze sobą w społeczeństwie, więc stworzenie zdrowej relacji z drugim człowiekiem jest praktycznie niemożliwe. Bo jak żyć z kimś, kto krzywdzi i przejawia brak poczucia winy? Nie można założyć dobrze funkcjonującej rodziny z osobą, która nie odróżnia dobra od zła, nie widzi swoich błędów i problemów i która skupia się tylko na osiąganiu własnych celów dowolnym kosztem. Statystycznie 1% społeczeństwa to psychopaci, więc warto jest wiedzieć jak ich rozpoznać i dlaczego ryzykownym jest wejście w związek z takim człowiekiem.
Powiązane:
- Antyspołeczne zaburzenie osobowości, czyli osobowość dyssocjalna. Jakie są objawy osobowości antyspołecznej?
- Osobowość histrioniczna, czyli histrioniczne zaburzenie osobowości, które powoduje chęć bycia w centrum uwagi!
- Narcystyczne zaburzenie osobowości – czym jest osobowość narcystyczna? Jak rozpoznać narcyza? Przyczyny narcyzmu
- Osobowość schizoidalna – diagnozowanie. Poznaj objawy i leczenie tego zaburzenia osobowości! Czy psychoterapia może wyleczyć schizoidalne zaburzenia osobowości?
- Osobowość zależna test i charakterystyka. Dowiedz się, czym jest to zaburzenie osobowości i jakie są cechy osobowości zależnej!
- Czym jest osobowość unikająca? Kryteria diagnostyczne osobowości lękliwej. Czy terapia tego zaburzenia osobowości przynosi efekty?
