Choć zdrowe jedzenie niesie wiele korzyści dla zdrowia, to popadanie w skrajności nigdy nie jest dobre dla zdrowia fizyczne i psychicznego. Choroba zazwyczaj zaczyna się dosyć niewinnie. Pacjent wprowadza do swojej codzienności zdrowe nawyki, stara się spożywać wartościowe dania pełne cennych witamin i składników odżywczych, zwraca uwagę na jakość produktów. Oczywiście wymienione nawyki są pozytywne, jednak problem pojawia się wtedy, gdy po zjedzeniu pokarmu gorszej jakości, słodkich lub słonych przekąsek pojawia się poczucie winy, wstyd i złość. Osoby cierpiące na to zaburzenie bardzo często eliminują ze swojej diety wiele produktów, co powoduje niedożywienie i niedobory w diecie. Koncentracja na zdrowej żywności jest pozytywna, jednak trzeba pamiętać, że żadna skrajność nie jest dobra.
Czym są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiana to liczna grupa różnych jednostek chorobowych związanych z żywieniem i zaburzonym obrazem swojego ciała. Zalicza się do nich między innymi omawiana ortoreksja, ale także takie schorzenia jak anoreksja, bulimia, bigoreksja, a także kompulsywne jedzenie. Pojawiają się one u osób w różnym wieku. Jeśli chodzi o przyczyny, może być ich wiele, jednak tym, co szczególnie łączy pacjentów borykających się z zaburzeniami odżywiana, jest po pierwsze nieprawidłowa relacja z jedzeniem, a po drugie zaburzone postrzeganie własnego ciała.
Na czym polega ortoreksja?
Zastanawiasz się, czym dokładnie jest ortoreksja? Otóż ten rodzaj zaburzenia związany jest z tym że chory początkowo wprowadza do życia tak zwane zdrowe nawyki związane z dietą. Wybiera wartościowe produkty i unika tych, uznawanych za szkodliwe, czyli słodyczy, słonych przekąsek, czy fast foodów. Można powiedzieć, że na tym etapie w jego zachowaniu nie ma nic złego. Zrezygnowanie z wysokoprzetworzonej żywności jest korzystne dla zdrowia. Jednak gdy zdrowe nawyki przeradzają się w prawdziwą obsesję, a chory po zjedzeniu niedozwolonych produktów ma ogromne poczucie winy i czuje złość, warto skonsultować się z lekarzem. Obsesyjne myślenie o jedzeniu i wyeliminowanie z diety wielu produktów, nawet tych, które uznawane są powszechnie za zdrowe i potrzebne w codziennej diecie – może mieć negatywne konsekwencja dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
Steven Bratman – twórca terminu ortoreksja
Twórcą terminu ortoreksja jest amerykański lekarz – Steven Bratman, który zachorował na ortoreksję. Jego historia jest bardzo ciekawa. W dzieciństwie lekarze zdiagnozowali u niego alergię między innymi na jaja i mleko, które musiał wyeliminować z diety. Wraz z upływem lat, mężczyzna eliminował z diety kolejne potencjalnie szkodliwe produkty. Wymagało to od niego ogromnej samodyscypliny, lecz przynosiło mu jednocześnie wiele satysfakcji. W pewnym momencie zdrowa dieta i planowanie jadłospisów stało się sensem jego życia, przeradzając się w obsesję. Niebezpieczne w jego historii jest to, że mężczyzna stale wprowadzał nowe ograniczenia. Jednak nauka na studiach na kierunku medycznym i nieco rozwagi, która jeszcze się zachowała, pozwoliły mu w porę zauważyć, że pozornie zdrowe nawyki mają negatywne dla zdrowia konsekwencje. W ten sposób stworzył nową jednostkę chorobową – orthorexia nervosa.
Jakie są przyczyny ortoreksji?
Nie da się ukryć, że ortoreksja to poważne zaburzenie, dlatego warto przyjrzeć się bliżej temu, jakie mogą być przyczyny choroby. Trudno jest wskazać jedną konkretną przyczynę ortoreksji. Z pewnością na pojawienie się zaburzeń odżywiania bardziej podatne są osoby z niską samooceną, które uważają, że wciąż nie są wystarczające, osoby dążące do perfekcjonizmu, nadmiernie przywiązujące uwagę do swojego wyglądu, błędnie postrzegające swoje ciało, ale także osoby podatne na wpływy i sugestie, które martwią się o swoje zdrowie.
Jakie są objawy ortoreksji?
Ortoreksja na początku jest bardzo trudna do zdiagnozowania, bo często jej pierwsze objawy uznawane są za coś pozytywnego – przecież wszyscy powtarzają, że należy się zdrowo odżywiać. Do niepokojących objawów, które mogą świadczyć o ortoreksji, zalicza się między innymi:
- przesadą koncentracje na spożywanych produktach i ich jakości,
- dokładne liczenie kalorii i przestrzeganie założonych wcześniej restrykcji w związku z ich ilością w ciągu doby,
- całe życie chorego jest podporządkowane pod planowanie posiłków i zakupy spożywcze,
- unikanie niektórych sposobów obróbki żywności,
- wyeliminowanie z diety wielu produktów, bez faktycznych zdrowotnych przesłanek,
- unikanie jedzenia na mieście,
- spożywanie wyłącznie posiłków przygotowanych samodzielnie,
- obsesyjne dbanie o czystość podczas przygotowania jedzenia,
- obsesja na punkcie estetycznego wyglądu dań,
- odczuwanie silnego lęku, gdy porządek związany z przygotowanie posiłków i jedzeniem zostanie zaburzony,
- silne przekonanie o tym, że postępujemy słusznie, a spożywane jedzenie niesie same korzyści dla zdrowia.
Wymienione wyżej objawy mogą świadczyć o ortoreksji. Oczywiście ostateczną diagnozę może postawić wyłącznie doświadczony specjalista po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z pacjentem. Właśnie dlatego, jeśli obserwujesz u siebie lub u kogoś z bliskich ci osób niepokojące sygnały, konieczna jest wizyta u psychologa lub psychiatry.
Skutki ortoreksji
Wybieranie wartościowych produktów i wyeliminowanie tych, które mogą szkodzić zdrowiu, niesie ze sobą wiele korzyści dla zdrowia. Jednak żadna skrajność nie jest dobra dla zdrowia fizycznego i przede wszystkim dla psychiki. Ortoreksja to zaburzenie odżywiania, które może mieć wiele negatywnych konsekwencji. Do skutków ortoreksji zalicza się między innymi:
- niedożywienie,
- problemy hormonalne,
- problemy z emocjami,
- niską samoocenę,
- zaniedbanie relacji towarzyskich,
- strach i niepewność,
- poczucie winy i wstyd,
- pogorszenie jakości życia,
- pogorszenie samopoczucia,
- brak radości z jedzenia,
- niezaplanowana utrata masy ciała,
- brak możliwości rozwoju i realizowania swoich pasji.
Ortorektyk wraz z rozwojem schorzenia odczuwa coraz większe skutki swoich działań. Z powodu wprowadzonych nawyków i restrykcji cierpi nie tylko jego ciało, ale również psychika. Osoba chora nie może spełniać wielu swoich potrzeb emocjonalnych, zaniedbuje relacje z przyjaciółmi i rodziną. Skupienie się wyłącznie na jedzeniu przesłania inne aspekty i odbiera radość z życia.
Test na ortoreksję
Jeśli zastanawiasz się, czy twoje codzienne nawyki związane ze zdrowym odżywianiem przerodziły się w obsesję, jeszcze przed udaniem się do specjalisty możesz skorzystać z kwestionariusza orto-15. To zestaw pytań stworzony przez lekarza Stevena Bratmana. Kwestionariusz diagnostyczny może pomóc w uświadomieniu sobie problemu.
Jak przebiega leczenie ortoreksji?
Jeśli występują u ciebie niepokojące objawy mogące świadczyć o rozwoju ortoreksji, koniecznie udaj się na konsultację do psychiatry, pomocna może być również wizyta u dietetyka. Psychiatra po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu postawi diagnozę i zaproponuje skuteczne leczenie. Zazwyczaj jest to terapia, czasami dodatkowo stosuje się leczenie farmakologiczne. Z kolei dietetyk pomoże na nowo zbudować pozytywne relacje z jedzeniem i wprowadzi zdrową zbilansowaną dietę, której celem będzie odżywienie organizmu.
Ortoreksja to poważne zaburzenie odżywiania, które wymaga leczenia. Nie warto bagatelizować problemu, nawet jeśli na pozór wydaje się on niegroźny. W leczeniu zaburzeń odżywiania może pomóc przede wszystkim terapia, a także konsultacje z dietetykiem lub psychodietetykiem.
Powiązane:
- Kompulsywne objadanie się – jak uwolnić się od zaburzeń odżywiania? Na czym polega leczenie kompulsywnego jedzenia? Sprawdź!
- ARFID – avoidant restrictive food intake disorder. Czy to groźne schorzenie? Sprawdź!
- Bulimia – objawy, test zaburzeń odżywiania, leczenie i skutki
- Bigoreksja – obsesja na punkcie własnego ciała. Na czym polega dysmorfia mięśniowa? Jak leczyć to zaburzenie? Sprawdź!
- Anoreksja – jadłowstręt psychiczny, który ma poważne skutki. Jak przebiega leczenie anoreksji? Sprawdź!
- Bulimia to zaburzenie odżywiania nazywane żarłocznością psychiczną. Na czym polega leczenie bulimii? Sprawdź!
