Bulimia to poważne zaburzenie odżywiania, które charakteryzuje się niekontrolowanym objadaniem się oraz następującymi po tym epizodami kompensacyjnego prowokowania wymiotów, stosowaniem środków przeczyszczających lub głodówkami [2][3]. Choroba rozwija się stopniowo, dlatego wczesne rozpoznanie objawów może być kluczowe dla skutecznego leczenia nastolatka.
W przeciwieństwie do anoreksji, masa ciała nastolatka z bulimią często pozostaje w normie [3], co znacznie utrudnia diagnozę. Za tym zaburzeniem stoją intensywne emocje: lęk, wstyd, złość, smutek i napięcie, które powodują, że nastolatek rzadko samodzielnie szuka pomocy [1].
Pierwsze sygnały ostrzegawcze w zachowaniu nastolatka
Najwcześniejsze objawy bulimii manifestują się poprzez zmiany w relacji nastolatka z jedzeniem. Rodzice powinni zwrócić uwagę na unikanie wspólnych posiłków oraz rosnącą potrzebę prywatności podczas spożywania pokarmów [1].
Charakterystyczne dla początkowej fazy bulimii jest również przesadne zainteresowanie wyglądem lub zdrowym odżywianiem [1]. Nastolatek może obsesyjnie liczyć kalorie, kategorycznie odrzucać określone produkty lub nadmiernie koncentrować się na kontroli masy ciała.
Wczesne sygnały obejmują także zmiany w codziennych przyzwyczajeniach oraz niechęć do jedzenia przy innych [1]. Młoda osoba może nagle zmienić swoje rutyny związane z posiłkami, preferując jedzenie w samotności lub w ukryciu.
Mechanizm rozwoju bulimii u nastolatków
Proces bulimii rozpoczyna się od napięcia emocjonalnego, które wywołuje przymusowe objadanie się, zazwyczaj dużymi ilościami jedzenia w krótkim czasie [2]. Objadanie się ma charakter gwałtowny, często dotyczy jedzenia uważanego za niezdrowe, a nastolatek doświadcza utraty kontroli nad spożywaniem pokarmu [2].
Po napadzie objadania się pojawia się intensywne poczucie winy, które prowadzi do prowokowania wymiotów lub stosowania innych metod kompensacyjnych, takich jak leki przeczyszczające czy głodówki [2][3]. Te działania kompensacyjne mają na celu zredukowanie poczucia winy i niepokoju związanego z wcześniejszym epizodem.
Emocje i mechanizmy obronne prowadzą do powstania błędnego koła: napięcie → objadanie się → poczucie winy → działania kompensujące → nasilanie się napięcia [1][2]. Ten destrukcyjny cykl utrzymuje się i pogłębia, utrudniając nastolatki samodzielne wyjście z choroby.
Zmiany psychiczne i społeczne towarzyszące bulimii
Nastolatki z bulimią często doświadczają gwałtownych zmian nastroju oraz wycofania się z życia rodzinnego i społecznego [1]. Zachowania kompensacyjne i obsesyjne myśli dotyczące jedzenia i ciała prowadzą do zaburzeń psychospołecznych, takich jak izolacja czy wycofanie z kontaktów [1].
Młodzi ludzie borykający się z tym zaburzeniem często stają się bardziej skryci, unikają sytuacji społecznych związanych z jedzeniem i tracą zainteresowanie wcześniej lubianymi aktywnościami. Mogą również wykazywać zwiększoną drażliwość, szczególnie w sytuacjach związanych z posiłkami lub komentarzami dotyczącymi wyglądu.
Kryteria diagnostyczne i czas trwania objawów
Według klasyfikacji ICD-10, rozpoznanie bulimii wymaga odnotowania co najmniej 3-miesięcznych epizodów niekontrolowanego jedzenia i powtarzających się działań kompensacyjnych [3]. Epizody niekontrolowanego objadania się i prowokowania wymiotów muszą utrzymywać się co najmniej 3 miesiące, aby spełnić kryteria rozpoznania [3].
Bulimia dotyka coraz więcej nastolatków, choć choroba ta rozwija się powoli i może trwać miesiące do lat zanim zostanie rozpoznana [1]. W badaniach często zauważa się, że nastolatkowie z bulimią często pozostają w prawidłowej masie ciała, co utrudnia wczesną diagnozę [3].
Praktyczne wskazówki dla rodziców
Rodzice powinni zwracać uwagę na kombinację różnych sygnałów ostrzegawczych. Pojedyncze zmiany w zachowaniu mogą być naturalną częścią dojrzewania, jednak nacisk na kontrolę masy ciała i wyglądu w połączeniu z unikaniem wspólnych posiłków powinien wzbudzić czujność [1].
Ważne jest obserwowanie częstotliwości wizyt nastolatka w łazience bezpośrednio po posiłkach, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu dźwięki mogące wskazywać na prowokowanie wymiotów. Należy również zwrócić uwagę na znikanie dużych ilości jedzenia z domu oraz znajdowanie opakowań po środkach przeczyszczających.
Kluczowe znaczenie ma budowanie atmosfery zaufania i otwartej komunikacji z nastolatkiem. Unikanie oskarżeń czy konfrontacji może zwiększyć szanse na szczere rozmowy o problemach związanych z jedzeniem i samopoczuciem.
Kiedy szukać profesjonalnej pomocy
Jeśli rodzice zauważą kilka z wymienionych objawów utrzymujących się przez dłuższy czas, szczególnie w połączeniu ze zmianami nastroju i wycofaniem społecznym, powinni rozważyć konsultację ze specjalistą. Wczesna interwencja może znacznie poprawić rokowania i skrócić czas leczenia.
Profesjonalna pomoc jest szczególnie wskazana, gdy nastolatek wykazuje oznaki fizycznych skutków bulimii, takich jak problemy z zębami, odwodnienie czy zaburzenia elektrolitowe. Należy pamiętać, że bulimia jest poważną chorobą wymagającą kompleksowego leczenia obejmującego zarówno aspekty medyczne, jak i psychologiczne.
Warto również skorzystać z pomocy, gdy próby rozmów z nastolatkiem spotykają się z agresją, całkowitym zaprzeczaniem problemowi lub nasileniem zachowań izolacyjnych. Specjaliści dysponują odpowiednimi narzędziami i technikami, które mogą pomóc w nawiązaniu kontaktu z młodą osobą i rozpoczęciu procesu zdrowienia.
Źródła:
- https://rodziceidzieci.com/kiedy-jedzenie-staje-sie-wrogiem-jak-rozpoznac-bulimie-u-nastolatkow/
- https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/bulimia-przyczyny-objawy-leczenie-i-skutki,2599,n,192
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/bulimia-co-to-za-choroba-objawy-przyczyny-leczenie-i-skutki/
- https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/bulimia/
PsychoBlog.com.pl – portal, gdzie myśli spotykają się z sercem, a teoria z codzienną praktyką. Tworzymy przestrzeń dla wszystkich, którzy wierzą, że każda emocja ma swoją historię, a każda myśl zasługuje na zrozumienie.