Czy choroba dwubiegunowa wiąże się z agresją? Odpowiedź brzmi: tak, agresja i drażliwość są częstymi symptomami choroby afektywnej dwubiegunowej, zwłaszcza w okresach maniakalnych i mieszanych. Zjawiska te należą do podstawowych cech przebiegu tej choroby, choć ich nasilenie oraz formy mogą różnić się w zależności od fazy choroby oraz indywidualnych cech pacjenta[1][6].
Charakterystyka choroby dwubiegunowej i jej faz
Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) jest schorzeniem psychicznym, które objawia się nawracającymi, cyklicznymi epizodami manii oraz depresji. Pomiędzy tymi fazami mogą występować okresy stabilizacji, czyli remisji[1][6]. W przebiegu ChAD, poza pełnoobjawową manią, pojawiają się również epizody hipomanii (subtelniejsza forma manii) oraz stany mieszane — okresy, w których objawy depresji i manii nakładają się, dając bardzo niestabilny obraz kliniczny[7].
Epizody maniakalne wyróżniają się nadmiernym pobudzeniem, zwiększoną energią, przekonaniem o własnych możliwościach, impulsywnością, a także drażliwością oraz skłonnością do agresji[1][6]. W depresji dominują niskie poczucie własnej wartości, apatia oraz spadek energii, przy czym agresja w tej fazie, jeśli się pojawia, ma inną postać niż w czasie manii — nierzadko mamy do czynienia z autoagresją i frustracją[9].
Agresja w przebiegu choroby dwubiegunowej
Najbardziej nasilona skłonność do agresji i wybuchy złości obserwowane są podczas epizodów maniakalnych oraz stanów mieszanych. U takich osób łatwo dochodzi do rozdrażnienia i utraty kontroli nad emocjami, co przekłada się na większą skłonność do działań impulsywnych i agresywnych, zarówno wobec otoczenia, jak i siebie[1][6]. Ten rodzaj zachowania jest skutkiem zwiększonej aktywności neurobiologicznej i zaburzeń regulacji emocji, typowych dla fazy manii i stanów mieszanych[7].
Impulsywność w manii, powiązana ze spadkiem potrzeby snu i wzrostem energii, dodatkowo wzmacnia agresywne reakcje na sytuacje stresowe lub konfliktowe[1]. Odnotowano, że agresywne zachowania mogą być istotnym problemem, negatywnie wpływając na relacje rodzinne oraz społeczne osoby chorej[6][7]. Co ważne, nie dotyczy to wszystkich pacjentów jednak dolegliwość ta jest uznawana za jeden z typowych aspektów przebiegu ChAD[6].
Agresja i objawy impulsywne u dzieci i młodzieży z ChAD
U dzieci i młodzieży agresja, drażliwość oraz wybuchy złości są bardzo charakterystyczne dla choroby dwubiegunowej i często prowadzą do mylnej diagnozy ADHD, ponieważ objawy te bywają podobne do symptomów hiperaktywności i problemów z kontrolą impulsów[6]. W tej grupie wiekowej trudności z regulacją emocji i napady złości mogą być wyraźnym wskazaniem do wnikliwszego rozpoznania, by uniknąć błędów diagnostycznych[6].
U dzieci i młodzieży agresja nierzadko współistnieje z innymi zaburzeniami zachowania, a niestabilność emocjonalna w fazach mieszanych dodatkowo nasila impulsywność i wybuchowość[7]. To podkreśla konieczność dokładnej obserwacji symptomów przez rodziców i specjalistów, gdyż przegapienie objawów manii skutkuje często leczeniem samej depresji, bez właściwego podejścia do całości obrazu ChAD[2].
Mechanizmy powstawania agresji w chorobie dwubiegunowej
Źródła zachowań agresywnych w chorobie dwubiegunowej tkwią głównie w zaburzonej regulacji emocji oraz impulsywności, która stanowi centralny element stanów maniakalnych i mieszanych[7]. Nadmierna aktywność zarówno na poziomie neurobiologicznym, jak i psychicznym powoduje obniżenie kontroli nad własnymi reakcjami, szczególnie w obliczu konfliktów i frustracji[1][7].
W epizodach depresyjnych ryzyko agresji wobec otoczenia jest niższe, natomiast niekiedy pojawia się autoagresja, wynikająca z poczucia bezradności i bezwartościowości[9]. W przejściowych stanach mieszanych, gdy obecne są jednocześnie elementy podwyższonego i obniżonego nastroju, niestabilność emocjonalna staje się szczególnie wyraźna, co dodatkowo zwiększa ryzyko nieprzewidywalnych, impulsywnych zachowań[7].
Indywidualne różnice i zmienność objawów agresji
Nasilenie agresji w chorobie dwubiegunowej zależy od wielu czynników, takich jak etap choroby, indywidualna podatność emocjonalna, współistniejące zaburzenia oraz sposób reakcji na stres[2][6]. Nie u każdego pacjenta epizody manii czy stany mieszane prowadzą do jawnych lub niebezpiecznych zachowań agresywnych, jednak trzeba być ich świadomym i odpowiednio nimi zarządzać w procesie leczenia[6][7].
Rozpoznanie i leczenie ChAD oparte o rzetelną diagnozę pozwala na wdrożenie strategii niwelujących impulsywność oraz agresję i przez to na poprawę funkcjonowania zarówno chorego, jak i osób z jego otoczenia[1][2].
Podsumowanie
Podsumowując, choroba dwubiegunowa istotnie wiąże się z występowaniem agresji, zwłaszcza w okresach manii oraz stanów mieszanych. Agresja w ChAD ma podłoże neurobiologiczne i wynika z problemów z regulacją emocji, impulsywnością oraz gwałtownymi wahaniami nastroju. Stopień nasilenia objawów jest zmienny i zależy od etapu choroby oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta[1][2][6][7].
Źródła:
- http://pacjent.gov.pl/aktualnosc/choroba-afektywna-dwubiegunowa-jak-ja-rozpoznac
- https://www.medonet.pl/psyche/zaburzenia-psychiczne,choroba-dwubiegunowa—objawy–jak-zachowuje-sie-czlowiek-z-choroba-dwubiegunowa-,artykul,47767898.html
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_afektywne_dwubiegunowe
- https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/choroba-afektywna-dwubiegunowa/
- https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/choroba-afektywna-dwubiegunowa-czym-sie-objawia/
- https://www.doz.pl/czytelnia/a13145-Choroba_afektywna_dwubiegunowa_ChAD__objawy_przyczyny_leczenie
- https://www.aptekarosa.pl/blog/article/340-czym-jest-choroba-afektywna-dwubiegunowa-i-jak-sie-objawia.html
- https://polmed.pl/zdrowie/choroba-afektywna-dwubiegunowa-chad-typy-objawy-leczenie/
- https://niewidacpomnie.org/2024/03/30/choroba-afektywna-dwubiegunowa-objawy-diagnoza-leczenie/
PsychoBlog.com.pl – portal, gdzie myśli spotykają się z sercem, a teoria z codzienną praktyką. Tworzymy przestrzeń dla wszystkich, którzy wierzą, że każda emocja ma swoją historię, a każda myśl zasługuje na zrozumienie.