Jak rozpoznać objawy manii i hipomanii w codziennym życiu?

Mania i hipomania to stany istotnie wpływające na codzienne funkcjonowanie osób dotkniętych zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym (ChAD). Rozpoznanie objawów tych epizodów pozwala szybciej zareagować i wdrożyć pomoc, dlatego warto wiedzieć, czym się objawiają i jak się różnią [1][2][3][4].

Czym są mania i hipomania?

Mania oznacza epizod niezwykle podwyższonego lub drażliwego nastroju, cechujący się poważnym zaburzeniem funkcjonowania. Trwa co najmniej 7 dni lub wymaga hospitalizacji [1][3][4]. U osoby mogą pojawić się zaburzenia poznawcze, euforia, impulsywność i trudności w kontroli zachowania. Hipomania to łagodniejsza odmiana manii – objawy utrzymują się przez minimum 4 dni, ale nie prowadzą do znacznego upośledzenia życia społecznego czy zawodowego, ani nie pojawiają się objawy psychotyczne [1][2][3].

Podstawowa różnica między maniami a hipomanią dotyczy nasilenia objawów i wpływu na bieżące funkcjonowanie. Mania znacznie zaburza normalne życie, hipomania – nieco łagodniej, choć także może być problematyczna [1][3][4].

Jak rozpoznać objawy manii i hipomanii?

Do najważniejszych objawów manii i hipomanii należą: ciągłe poczucie podwyższonego lub drażliwego nastroju, widoczny wzrost energii, szybkie mówienie, przyspieszony tok myślenia (gonitwa myśli), trudności z koncentracją [1][2][3][4].

Charakterystyczne jest zmniejszenie potrzeby snu oraz wzmożona aktywność – zarówno fizyczna, jak i umysłowa. Osoby mogą przejawiać nadmierną pewność siebie, zachowania impulsywne, podejmować zwiększone ryzyko, w tym działania finansowe lub seksualne [1][2].

Jednym z istotnych elementów jest także obniżony wgląd w swoje zachowania oraz zmniejszona krytyka własnych czynów. W manii wiele osób nie zdaje sobie sprawy z patologii swojego zachowania, co utrudnia zauważenie problemu [1][2][3].

W hipomanii objawy są łagodniejsze, ograniczając się między innymi do umiarkowanego zwiększenia energii, kreatywności lub gadatliwości, co może być mylone z tzw. „dobrym samopoczuciem”. Jednak również wtedy pojawia się gonitwa myśli czy obniżona potrzeba snu [1][2].

Podłoże neurobiologiczne i czynniki wywołujące epizody

Mania i hipomania mają ugruntowane podłoże neurobiologiczne. Ich występowanie powiązane jest z zaburzeniami neuroprzekaźnictwa oraz dysfunkcjami układu limbicznego, który jest odpowiedzialny za regulację emocji i poziomu pobudzenia [4]. Do wystąpienia epizodu mogą też przyczynić się stresy – zarówno psychiczne, jak i fizyczne. U 30-60% osób z ChAD wahania nastroju poprzedzone są znacząco stresującymi wydarzeniami [4].

Wyraźna jest również zależność występowania tych epizodów z typowymi dla ChAD cyklami: naprzemiennie pojawiają się objawy depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne [3][4].

Objawy manii i hipomanii – pełny przegląd

Objawy zwykle klasyfikuje się na cztery główne grupy:

• Nastrojowe: euforia, ekspansywność, drażliwość, nieadekwatnie dobry humor [1][2][4]
• Poznawcze: szybkie myślenie, gonitwa myśli, trudności z koncentracją, rozproszenie uwagi [1][2][3][4]
• Motywacyjne: impulsywność, przerzutność planów, wzmożona energia, nadaktywność [1][2][3]
• Somatyczne: zmniejszona potrzeba snu oraz – zwłaszcza w manii – brak zmęczenia mimo krótkiego wypoczynku [1][2][4]

W epizodach manii objawy są bardzo nasilone, wpływając negatywnie na codzienne funkcjonowanie i relacje społeczne. W hipomanii występują mniej intensywnie i zwykle nie prowadzą do poważnych konsekwencji zawodowych lub socjalnych [3][4].

Kiedy objawy powinny wzbudzić niepokój?

Rozpoznanie manii i hipomanii polega na potwierdzeniu utrzymywania się opisywanych objawów przez określony czas – w hipomanii minimum 4 dni, w manii co najmniej 7 dni lub do momentu konieczności hospitalizacji [1][3].

Ważne, aby nie bagatelizować zmian nastroju, znaczącego wzrostu energii czy zachowań wykraczających poza normę. W przypadku zaburzenia wglądu lub ryzykownych działań zalecany jest kontakt ze specjalistą. Szczególnej uwagi wymagają objawy wpływające na zdolność codziennego funkcjonowania oraz bezpieczeństwo [1][2][3][4].

Podsumowanie: rozpoznanie i znaczenie wczesnej reakcji

Umiejętność rozpoznania objawów manii i hipomanii pozwala na szybsze objęcie pomocą osoby zmagającej się z ChAD. Dostrzeżenie trwałego wzrostu energii, drażliwości, obniżonej potrzeby snu, gonitwy myśli czy nadmiernej aktywności powinno skłonić do dokładniejszej obserwacji i konsultacji psychiatrycznej [1][2][3][4]. Wczesna reakcja minimalizuje negatywne skutki dla zdrowia, relacji społecznych oraz życia zawodowego.

Źródła:

• [1] https://psychomedic.pl/co-to-jest-hipomania/
• [2] https://centrum-probalans.pl/zrozumienie-hipomanii-i-manii-objawy-rozpoznanie-i-leczenie-zespolu-hipomaniakalnego/
• [3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_afektywne_dwubiegunowe
• [4] https://www.medicover.pl/zdrowie/psychiczne/mania/