Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) może przez długi czas przebiegać niezauważenie, ponieważ jej pierwsze objawy bywają subtelne i są często mylone z codziennymi wahaniami nastroju lub klasyczną depresją jednobiegunową. Wczesne rozpoznanie jest kluczowe, by jak najszybciej rozpocząć odpowiednie leczenie oraz uniknąć błędów diagnostycznych prowadzących do nieskutecznej terapii[1][2].
Czym jest choroba dwubiegunowa?
Choroba dwubiegunowa jest zaburzeniem psychicznym cechującym się cyklicznymi zmianami nastroju. Obejmuje ona na przemian występujące okresy manii, hipomanii (łagodniejsza mania), depresji oraz faz mieszanych, w których obserwuje się jednoczesne objawy manii i depresji[1][3][4]. Jej podłożem są dysfunkcje neurobiologicznych mechanizmów regulujących nastrój – prowadzą one do powtarzających się epizodów o różnym nasileniu.
Choroba dwubiegunowa pojawia się najczęściej około 20. roku życia, chociaż pierwsze symptomy mogą wystąpić już wcześniej. Z wiekiem częstotliwość epizodów zwykle rośnie w średnim wieku i stopniowo maleje powyżej 70. roku życia[4].
Najwcześniejsze objawy choroby dwubiegunowej
W początkowej fazie objawy choroby dwubiegunowej zwykle nie spełniają jeszcze kryteriów pełnej manii lub depresji, jednak wyraźnie wpływają na codzienne funkcjonowanie osoby[1][2]. Wczesne symptomy mogą być błędnie interpretowane jako naturalne wahania nastroju lub oznaki innych zaburzeń psychicznych.
Do najczęściej obserwowanych wczesnych objawów zalicza się:
- Łagodne trudności ze snem, szczególnie z zasypianiem
- Zmiany apetytu
- Obniżoną energię oraz niepokój
- Impulsywność
- Bardziej intensywne i trwałe fluktuacje nastroju niż zwykle
Te symptomy mogą poprzedzać pełne epizody manii lub depresji. Ich obecność zazwyczaj predysponuje do rozwoju kolejnych, bardziej rozległych faz choroby[1][2].
Specyfika cyklicznych zmian nastroju
Cykliczne zmiany nastroju to fundamentalny objaw tego zaburzenia[1][3][4]. Różnią się one od typowych, codziennych zmian emocjonalnych przede wszystkim swoją intensywnością oraz długością trwania. Fazy manii charakteryzują się podwyższonym, czasem nadmiernie pobudzonym nastrojem i zwiększoną energią, podczas gdy okresy depresyjne wiążą się z obniżeniem nastroju i zauważalnym spadkiem energii.
Szczególną uwagę należy zwrócić na fazy mieszane, podczas których objawy manii i depresji występują jednocześnie – przykładem może być gonitwa myśli połączona ze spowolnieniem ruchowym lub niepokój psychoruchowy przy ogólnym obniżeniu nastroju[4]. Takie skomplikowane obrazy kliniczne wymagają wnikliwej obserwacji historii pacjenta.
Różnice między ChAD a depresją jednobiegunową
W przypadku zaburzeń dwubiegunowych kluczowym elementem różnicującym je od depresji jednobiegunowej jest historia epizodów maniakalnych lub hipomaniakalnych, nawet jeśli były one w przeszłości krótkotrwałe lub nie w pełni rozwinięte[2]. Wstępna ocena może opierać się tylko na objawach depresyjnych, dlatego istotne jest dociekanie, czy kiedykolwiek wystąpiły nawet subtelne objawy przeciwnych biegunów nastroju.
Badania wskazują, że u około 10-20% osób, którym początkowo postawiono diagnozę depresji jednobiegunowej, w rzeczywistości rozwija się pełnoobjawowa choroba dwubiegunowa[2]. Wczesne postawienie prawidłowej diagnozy jest więc kluczowe dla właściwego przebiegu leczenia.
Jak rozpoznać pierwsze symptomy – praktyczne wskazówki
Wczesna diagnoza choroby dwubiegunowej opiera się przede wszystkim na uważnej analizie wzorca zmian nastroju oraz dokładnej ocenie historii pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem krótkich lub łagodnych epizodów manii czy hipomanii[2]. Istotne jest wykluczenie innych przyczyn obserwowanych objawów, by nie pomylić ChAD z innymi zaburzeniami nastroju.
Obserwacja powracających problemów ze snem, uporczywego niepokoju, spadku lub wzrostu apetytu, impulsywnych zachowań oraz nietypowej intensywności i częstości zmian nastroju powinna skłaniać do wnikliwej konsultacji psychiatrycznej[1][3].
Warto także pamiętać, że pierwsze subtelne symptomy mogą być bagatelizowane lub tłumaczone stresem czy okresem życia, dlatego ważną rolę odgrywają osoby z bliskiego otoczenia chorego, mogące wcześniej dostrzec niepokojące zmiany.
Znaczenie szybkiego rozpoznania i leczenia
Wczesne wychwycenie i rozpoznanie pierwszych objawów choroby dwubiegunowej prowadzi do szybszego wdrożenia odpowiedniego leczenia, zmniejsza ryzyko powikłań oraz podnosi szanse na stabilizację nastroju w dłuższej perspektywie[4]. Niestety, zbyt późno postawiona diagnoza zwiększa ryzyko błędnej terapii oraz pogłębia trudności życiowe pacjenta.
Biorąc pod uwagę specyfikę i dynamikę tej choroby, każdy sygnał — nawet drobny — odbiegający od normy w zakresie emocjonalnym, behawioralnym lub fizycznym powinien być traktowany poważnie oraz skonsultowany ze specjalistą.
Podsumowanie
Pierwsze objawy choroby dwubiegunowej obejmują zarówno subtelne zmiany w zakresie snu, energii i nastroju, jak i bardziej zróżnicowane fluktuacje emocjonalne czy impulsywność. Wczesna i trafna diagnoza opiera się na całościowej ocenie dynamiki epizodów, zwłaszcza na wykryciu nawet epizodów hipomaniakalnych, które mogą być krótkotrwałe i łagodne, lecz decydują o rozpoznaniu. Monitorowanie tych symptomów i szybka konsultacja psychiatryczna są kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia.
Źródła:
- https://www.medonet.pl/psyche/zaburzenia-psychiczne,choroba-dwubiegunowa—objawy–jak-zachowuje-sie-czlowiek-z-choroba-dwubiegunowa-,artykul,47767898.html
- https://stajacsiesoba.pl/jak-rozpoznac-chorobe-dwubiegunowa-we-wczesnej-fazie/
- https://www.aptekarosa.pl/blog/article/340-czym-jest-choroba-afektywna-dwubiegunowa-i-jak-sie-objawia.html
- https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/choroba-afektywna-dwubiegunowa/
PsychoBlog.com.pl – portal, gdzie myśli spotykają się z sercem, a teoria z codzienną praktyką. Tworzymy przestrzeń dla wszystkich, którzy wierzą, że każda emocja ma swoją historię, a każda myśl zasługuje na zrozumienie.