Uzależnienie od hazardu to złożony problem, który może mieć destrukcyjny wpływ na życie osobiste i społeczne. Niestety, wiele osób dotkniętych tym problemem skrywa swoje zachowania, co znacznie utrudnia ich rozpoznanie przez najbliższych [1]. Kluczem do udzielenia pomocy jest wczesne zauważenie charakterystycznych symptomów i zmian w zachowaniu.
Psychologiczne objawy uzależnienia od hazardu
Pierwszym i najważniejszym sygnałem ostrzegawczym jest obsesyjny przymus grania, który manifestuje się jako nieustanne myślenie o grach hazardowych [1]. Osoba uzależniona nie potrafi skoncentrować się na codziennych obowiązkach, ponieważ jej myśli ciągle krążą wokół kolejnych zakładów, strategii gry czy potencjalnych wygranych.
Częste myślenie o grach staje się dominującą aktywnością umysłową [3]. Bliska osoba może wydawać się nieobecna podczas rozmów, rozkojarziona lub pogrążona w swoich myślach. Często można zauważyć, że reaguje z opóźnieniem na pytania lub prośby, jakby jej uwaga była skierowana gdzie indziej.
Charakterystycznym objawem jest również używanie hazardu jako sposobu radzenia sobie ze stresem [3]. Zamiast poszukiwać konstruktywnych rozwiązań problemów życiowych, osoba uzależniona ucieka w świat gier, traktując je jako uniwersalny sposób na zapomnienie o trudnościach. Ta ucieczka od problemów życiowych za pomocą hazardu staje się automatyczną reakcją na każdą trudną sytuację [2].
Zachowania i zmiany w rutynie codziennej
Jednym z najbardziej widocznych sygnałów jest coraz więcej czasu spędzanego na hazardzie [3]. Osoba uzależniona stopniowo wydłuża sesje gry, często kosztem innych ważnych aktywności. Może zacząć zaniedbywać obowiązki zawodowe, rodzinne czy społeczne, aby móc więcej czasu poświęcić na granie.
Utrata kontroli nad czasem spędzanym na grach prowadzi do sytuacji, w których osoba nie potrafi określić, jak długo gra [1]. Może zacząć grać wieczorem i kontynuować przez całą noc, nie zdając sobie sprawy z upływu czasu. Takie zachowanie często prowadzi do problemów w pracy lub szkole z powodu przewlekłego zmęczenia.
Charakterystycznym objawem są również wzrastające stawki w grze dla osiągnięcia ekscytacji [2]. Osoba uzależniona potrzebuje coraz większych emocji, dlatego stopniowo zwiększa kwoty, które stawia w grze. To zjawisko nazywane jest tolerancją hazardową i jest jednym z kluczowych wskaźników rozwijającego się uzależnienia.
Dążenie do wielkich wygranych staje się obsesją, która napędza dalsze granie [1]. Osoba uzależniona żyje w przekonaniu, że następna gra przyniesie jej upragnioną wielką wygraną, która rozwiąże wszystkie problemy finansowe i życiowe.
Kłamstwa i ukrywanie prawdy przed bliskimi
Okłamywanie bliskich to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów uzależnienia od hazardu [1]. Osoba dotknięta tym problemem często wymyśla skomplikowane historie, aby wytłumaczyć swoje nieobecności, brak pieniędzy czy zmienione zachowanie. Te kłamstwa stają się coraz bardziej wyrafinowane i trudne do wykrycia.
Typowe kłamstwa dotyczą miejsca przebywania – osoba może twierdzić, że była w pracy, u znajomych czy załatwiała sprawy urzędowe, podczas gdy w rzeczywistości spędzała czas w kasynie lub grając online. Podobnie, może kłamać na temat wydatków, tłumacząc brak pieniędzy nieoczekiwanymi kosztami czy pilnymi zakupami.
Ukrywanie prawdziwego zakresu problemu prowadzi do podwójnego życia [2]. Osoba uzależniona może prowadzić pozornie normalne życie rodzinne i zawodowe, jednocześnie ukrywając swoje problemy z hazardem. To podwójne życie wymaga ogromnego wysiłku psychicznego i często prowadzi do dodatkowego stresu i napięcia.
Problemy finansowe jako sygnał ostrzegawczy
Narastające problemy finansowe są często pierwszym widocznym sygnałem uzależnienia od hazardu. Utrata pieniędzy może początkowo dotyczyć niewielkich kwot, ale z czasem straty stają się coraz większe i bardziej dotkliwe [2]. Osoba uzależniona może zacząć pożyczać pieniądze, zaciągać kredyty czy nawet sprzedawać swoje rzeczy, aby sfinansować dalsze granie.
Naprawa strat przez dalsze granie to charakterystyczne zachowanie, które pogłębia problem [1]. Zamiast przyznać się do strat i zaprzestać gry, osoba uzależniona próbuje odzyskać utracone pieniądze poprzez kolejne zakłady. To błędne koło prowadzi do jeszcze większych strat finansowych.
Można zauważyć nagłe zmiany w stylu życia – osoba może zacząć oszczędzać na podstawowych potrzebach, rezygnować z wcześniej planowanych wydatków czy unikać sytuacji, które wymagają poniesienia kosztów. Jednocześnie może być tajemnicza w kwestiach finansowych, unikać rozmów o pieniądzach czy odmówić pokazania wyciągów bankowych.
Objawy fizyczne i emocjonalne
Uzależnieni często doświadczają symptomów odstawienia, takich jak smutek i rozdrażnienie, kiedy próbują zaprzestać hazardu [2]. Te objawy są podobne do tych występujących przy innych uzależnieniach i mogą być bardzo intensywne, co utrudnia samodzielne przerwanie nałogu.
Przerost ekscytacji podczas gry może być widoczny jako nadmierne pobudzenie, podwyższony poziom energii czy gwałtowne zmiany nastroju związane z wynikami gry [1]. Osoba może wydawać się nienaturalnie podekscytowana przed grą lub po wygranej, a następnie popadać w głęboką depresję po przegranych.
Przewlekły stres związany z ukrywaniem problemu i narastającymi trudnościami może prowadzić do problemów ze snem, bólów głowy, problemów żołądkowych czy innych objawów somatycznych. Osoba może również wykazywać oznaki przewlekłego zmęczenia z powodu nocnych sesji gry.
Niemożność kontroli i zaprzestania gry
Niemożliwość zaprzestania lub ograniczenia gry jest kluczowym wskaźnikiem uzależnienia [3]. Osoba może wielokrotnie obiecywać sobie i innym, że przestanie grać lub ograniczy czas poświęcany na hazard, ale nie jest w stanie dotrzymać tych obietnic.
Nieskuteczne próby ograniczenia lub zaprzestania hazardu często kończą się jeszcze intensywniejszym graniem [2]. Po okresach przerwy osoba może powrócić do hazardu z podwójną siłą, próbując nadrobić „stracony” czas. Te cykle przerw i nawrotów są charakterystyczne dla uzależnienia.
Można zauważyć, że osoba staje się nerwowa, niespokojjna czy agresywna, gdy nie może grać. Może szukać wymówek, aby opuścić dom lub miejsce pracy, aby móc zagrać. Planuje swoje dni wokół możliwości gry, a inne aktywności traktuje jako przeszkodę.
Wpływ na relacje i życie społeczne
Utrata relacji jest jedną z najpoważniejszych konsekwencji uzależnienia od hazardu [2]. Osoba uzależniona może stopniowo izolować się od przyjaciół i rodziny, częściowo z poczucia wstydu, a częściowo z chęci ukrycia swojego problemu. Relacje, które przetrwają, często stają się napięte z powodu kłamstw i niespełnionych obietnic.
Hazard może być przyczyną rozpadu relacji rodzinnych z powodu przesadzonego angażowania się w gry [1]. Członkowie rodziny mogą czuć się zaniedbywani, oszukiwani czy wykorzystywani finansowo. Zaufanie, które jest podstawą zdrowych relacji, zostaje poważnie nadszarpnięte.
Osoba uzależniona może zacząć unikać spotkań towarzyskich, rodzinnych uroczystości czy innych wydarzeń społecznych. Może również wykazywać mniejsze zainteresowanie sprawami rodzinnymi, problemami dzieci czy potrzebami partnera. To wycofanie się z życia społecznego jest często stopniowe i może zostać niezauważone na początku.
Konsekwencje zawodowe
Utrata pracy z powodu przesadzonego angażowania się w gry to poważna konsekwencja uzależnienia od hazardu [1]. Osoba może zacząć spóźniać się do pracy, częściej brać zwolnienia lekarskie czy grać w czasie pracy, co prowadzi do spadku wydajności i konfliktów z przełożonymi.
Można zauważyć zmiany w podejściu do pracy – osoba wcześniej zaangażowana i ambitna może stać się obojętna na swoje obowiązki zawodowe. Może również używać służbowego internetu do gry online lub spędzać przerwy w pracy na sprawdzaniu wyników zakładów.
Problemy finansowe związane z hazardem mogą prowadzić do sytuacji, w których osoba prosi o zaliczki, pożycza pieniądze od współpracowników czy nawet dopuszcza się nadużyć finansowych w miejscu pracy. Takie zachowania często prowadzą do utraty zaufania i zwolnienia z pracy.
Rozwój uzależnienia – stopniowy proces
Uzależnienie rozwija się stopniowo, zaczynając od niewinnego zainteresowania hazardem, a kończąc na utracie kontroli i negatywnych konsekwencjach społecznych i finansowych [1]. Ten proces może trwać miesiące lub lata, co sprawia, że bliskie osoby mogą nie zauważyć problemu na wczesnym etapie.
Na początku osoba może grać sporadycznie, traktując hazard jako formę rozrywki. Stopniowo jednak gra staje się coraz ważniejsza, a stawki i częstotliwość grania wzrastają. Pierwszy etap charakteryzuje się głównie pozytywnymi doświadczeniami i okazjonalnymi wygranymi, które wzmacniają chęć dalszego grania.
W fazie rozwoju uzależnienia pojawiają się pierwsze problemy – straty finansowe, kłamstwa, zaniedbywanie obowiązków. Osoba może już zdawać sobie sprawę z problemów, ale wciąż wierzy, że ma kontrolę nad sytuacją. To jest okres, w którym najczęściej pojawiają się pierwsze obietnice zaprzestania gry.
W fazie zaawansowanego uzależnienia kontrola zostaje całkowicie utracona. Gra staje się głównym celem życia, a wszystkie inne aspekty są jej podporządkowane. To jest etap, w którym negatywne konsekwencje są już wyraźnie widoczne dla otoczenia.
Specyfika hazardu online
Zwiększająca się popularność hazardu online sprawia, że problem uzależnienia staje się jeszcze bardziej ukryty [2]. Gra przez internet umożliwia ciągły dostęp do hazardu, co utrudnia kontrolę i zwiększa ryzyko rozwoju uzależnienia.
Osoba uzależniona od hazardu online może grać w domu, w pracy, a nawet w miejscach publicznych, używając smartfona czy laptopa. To sprawia, że problem może pozostać niezauważony przez długi czas, ponieważ nie wymaga wychodzenia z domu czy odwiedzania kasyn.
Można zauważyć zwiększone zainteresowanie urządzeniami elektronicznymi, częste sprawdzanie telefonu czy komputera, a także tajemnicze zachowanie podczas korzystania z internetu. Osoba może również wykazywać nadmierną ochronę swoich urządzeń, nie chcąc, aby inni z nich korzystali.
Kiedy szukać pomocy
Uzależnienie od hazardu jest pochłonięciem graniem hazardowym mimo negatywnych konsekwencji, takich jak utrata relacji, pieniędzy, czy pracy [2]. Jeśli zauważamy u bliskiej osoby kilka z opisanych objawów, szczególnie gdy występują one jednocześnie i nasilają się z czasem, prawdopodobnie mamy do czynienia z uzależnieniem.
Ważne jest, aby pamiętać, że uzależnienie od hazardu to choroba, która wymaga profesjonalnego leczenia. Samodzielne próby przezwyciężenia problemu rzadko są skuteczne, a odkładanie szukania pomocy tylko pogłębia problem i zwiększa jego negatywne konsekwencje.
Pierwszym krokiem jest otwarta i pełna empatii rozmowa z osobą, u której podejrzewamy uzależnienie. Ważne jest, aby nie oskarżać ani nie potępiać, ale oferować wsparcie i pomoc w znalezieniu odpowiedniego leczenia. Istnieją specjalistyczne ośrodki i organizacje, które pomagają osobom uzależnionym od hazardu i ich rodzinom.
Warto również pamiętać, że recovery z uzależnienia od hazardu jest możliwe, ale wymaga czasu, determinacji i profesjonalnego wsparcia. Wczesne rozpoznanie problemu znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie i powrót do normalnego życia.
Źródła:
- https://www.freedom-24.pl/aktualnosci/jak-rozpoznac-nalogowego-hazardziste
- https://wylecz.to/uzaleznienia/uzaleznienie-od-hazardu-przyczyny-objawy-postepowanie-leczenie
- https://awamedic.pl/uzaleznienie-od-hazardu-jakie-sa-objawy/
PsychoBlog.com.pl – portal, gdzie myśli spotykają się z sercem, a teoria z codzienną praktyką. Tworzymy przestrzeń dla wszystkich, którzy wierzą, że każda emocja ma swoją historię, a każda myśl zasługuje na zrozumienie.